İngiliz Edebiyatı
İngiliz Edebiyatı
İngiliz edebiyatı, İngilizce dilinde yazılmış edebi eserleri kapsar. Dünyanın en zengin ve en etkili edebiyatlarından biridir. İngiliz yazarlar, başta şiir, roman, öykü, oyun ve deneme olmak üzere edebi türlerin tümüne katkıda bulunmuşlardır. İngiliz edebiyatının tarihi, kültürel ve coğrafi olarak çeşitli etkiler altında geliştiğini ve zengin bir miras bıraktığını söyleyebiliriz. İngiliz edebiyatının başlıca dönemleri, özellikleri ve temsilcileri şöyle özetlenebilir:
Anglo-Sakson Dönemi (5.-11. yüzyıl): Bu dönemde, Britanya Adası’na gelen Cermen kabilelerinin sözlü geleneğinden kaynaklanan epik şiirler ve kahramanlık destanları görülür. Bu dönemin en önemli yazarı Beowulf adlı anonim destanın yazarıdır. Bu dönemin en ünlü eseri ise Beowulf adlı destandır.
Orta Çağ Dönemi (11.-15. yüzyıl): Bu dönemde, Norman istilasıyla birlikte Fransız kültürünün etkisi altında kalan İngiliz edebiyatı, romans adı verilen aşk ve macera hikâyeleri üretmeye başlar. Ayrıca, bu dönemde dinî konuları işleyen eserler de yaygındır. Bu dönemin en önemli yazarları Geoffrey Chaucer, William Langland, John Gower ve Sir Thomas Malory’dir. Bu dönemin en ünlü eseri ise Chaucer’ın Canterbury Hikâyeleri adlı eseridir.
Rönesans Dönemi (16.-17. yüzyıl): Bu dönemde, Avrupa’daki Rönesans akımından etkilenen İngiliz edebiyatı, insanın değerini, doğayı, aşkı ve sanatı öven eserler verir. Ayrıca, bu dönemde İngiliz tiyatrosu da altın çağını yaşar. Bu dönemin en önemli yazarları William Shakespeare, Christopher Marlowe, Ben Jonson, John Donne, Edmund Spenser ve Francis Bacon’dır. Bu dönemin en ünlü eseri ise Shakespeare’in Hamlet adlı oyunudur.
Restorasyon Dönemi (17.-18. yüzyıl): Bu dönemde, İngiltere’de monarşinin yeniden kurulmasıyla birlikte, Fransız klasisizminin etkisi altında kalan İngiliz edebiyatı, akıl, uyum ve düzen gibi değerleri ön plana çıkaran eserler yazılır. Ayrıca, bu dönemde hiciv ve mizah da yaygınlaşır. Bu dönemin en önemli yazarları John Dryden, Alexander Pope, Jonathan Swift, Daniel Defoe ve Samuel Johnson’dır. Bu dönemin en ünlü eseri ise Swift’in Gulliver’in Gezileri adlı romanıdır.
Romantik Dönem (18.-19. yüzyıl): Bu dönemde, Fransız Devrimi’nin etkisiyle birlikte, akla karşı duyguyu, düzene karşı özgürlüğü savunan İngiliz edebiyatı, doğa, hayal gücü ve yaratıcılık gibi konuları işleyen eserler ortaya koyar. Ayrıca, bu dönemde gotik roman adı verilen korku ve gerilim öğeleri içeren bir tür de gelişir. Bu dönemin en önemli yazarları William Wordsworth, Samuel Taylor Coleridge, Lord Byron, Percy Bysshe Shelley, John Keats, Mary Shelley ve Jane Austen’dır. Bu dönemin en ünlü eseri ise Mary Shelley’nin Frankenstein adlı romanıdır.
Victoria Dönemi (19. yüzyıl): Bu dönemde, İngiltere’nin sanayileşmesi ve sömürgeleşmesiyle birlikte, toplumsal sorunlara, ahlaki değerlere, gerçekliğe ve idealizme eğilen İngiliz edebiyatı, çeşitli türlerde ve tarzlarda eserler verir. Ayrıca, bu dönemde bilim kurgu, fantastik, polisiye gibi popüler edebiyat türleri de ortaya çıkar. Bu dönemin en önemli yazarları Charles Dickens, William Makepeace Thackeray, George Eliot, Thomas Hardy, Charlotte Brontë, Emily Brontë, Lewis Carroll ve Arthur Conan Doyle’dır. Bu dönemin en ünlü eseri ise Dickens’ın Oliver Twist adlı romanıdır.
Modern Dönem (20. yüzyıl): Bu dönemde, İngiliz edebiyatı iki dünya savaşı ve İngiliz İmparatorluğu’nun çöküşü gibi travmatik olayların etkisi altında kalır. Bu dönemin en önemli yazarları Joseph Conrad, James Joyce, Virginia Woolf, D.H. Lawrence, T.S. Eliot, W.B. Yeats, George Orwell ve Aldous Huxley’dir. Bu dönemin en ünlü eseri ise Joyce’un Ulysses adlı romanıdır.
İngiliz Edebiyatının Başlıca Yazarları
İngiliz edebiyatının en önemli yazarlarından biri, kuşkusuz William Shakespeare’dir. Shakespeare, 16. ve 17. yüzyıllarda yaşamış, hem oyun yazarı hem de şair olarak ün kazanmıştır. Trajedi, komedi, tarih ve romantizm gibi çeşitli türlerde eserler vermiş, insan doğasını, aşkı, iktidarı, intikamı gibi konuları derinlemesine işlemiştir. Oyunları en çok sahnelenen ve filme uyarlanan oyunlar arasındadır. Shakespeare’in en bilinen eserleri arasında Hamlet, Romeo ve Juliet, Macbeth, Sueño de una noche de verano ve Othello sayılabilir.
İngiliz edebiyatının en sevilen yazarlarından biri de Jane Austen’dır. Austen, 18. ve 19. yüzyıllarda yaşamış, romanlarında toplumsal kurallar, ahlak, evlilik ve kadın olmanın zorlukları gibi konulara değinmiştir. Romanlarında ironi, mizah ve gerçekçilik unsurlarını ustaca kullanmıştır. Austen’in en bilinen eserleri arasında Aşk ve Gurur, Emma, Mansfield Park ve Rozet sayılabilir.
İngiliz edebiyatının en üretken yazarlarından biri de Charles Dickens’tır. Dickens, 19. yüzyılda yaşamış, romanlarında sanayileşmenin getirdiği toplumsal sorunlara, sınıf farklılıklarına, adaletsizliğe ve yoksulluğa dikkat çekmiştir. Romanlarında gerçekçi bir anlatımın yanı sıra fantastik ve mizahi öğeler de kullanmıştır. Dickens’ın en bilinen eserleri arasında Oliver Twist, David Copperfield, Büyük Umutlar ve İki Şehrin Hikâyesi sayılabilir.
İngiliz edebiyatının en önemli şairlerinden biri de William Wordsworth’tür. Wordsworth, 18. ve 19. yüzyıllarda yaşamış, romantik akımın öncülerinden olmuştur. Şiirlerinde doğa sevgisi, hayal gücü, duygu ve yaratıcılık gibi temaları işlemiş, sade ve lirik bir dil kullanmıştır. Wordsworth’un en bilinen şiirleri arasında Daffodils, Tintern Abbey ve The Prelude sayılabilir.
İngiliz edebiyatının en büyük romancılarından biri de George Orwell’dır. Orwell, 20. yüzyılda yaşamış, romanlarında totalitarizm, baskı, savaş ve dil gibi konulara eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşmıştır. Romanlarında distopik ve alegorik öğeler kullanmıştır. Orwell’in en bilinen eserleri arasında 1984, Hayvan Çiftliği ve Bir Aspidistra’nın Dibinde sayılabilir.